آلرژی فصلی ، واکنش اشتباهی است که سیستم ایمنی بدن نسبت به محرکهای بیرونی (آلرژنها) نشان میدهد. پس آلرژیهای فصلی، واکنشهای آلرژیکی هستند که بهخاطر تماس شما با آلرژنهای خاص در برهههای خاصی از سال بروز پیدا میکنند.
یک پزشک انگلیسی بهنام جان بوستوک برای اولین بار در سال ۱۸۱۹ میلادی، توصیفی از علائم نوعی آلرژی فصلی به دست داد که با نام تب یونجه شناخته میشود. در آن زمان، تب یونجه واقعا نادر بهحساب میآمد. اگرچه شیوع تب یونجه در طول قرن ۱۹ در بریتانیا افزایش یافت، اما تا شروع قرن ۲۰ همچنان نامعمول شمرده میشد.
اصطلاح «آلرژی» در سال ۱۹۰۶ توسط یک متخصص کودکان وینی بهنام کلود فون پیرکه مورد استفاده قرار گرفت تا عطسههای ناشی از تماس دانشآموزان با گردههای آلرژیزا را توصیف کند. او از این اصطلاح برای به بیان درآوردن «واکنشدهی تغییریافته» استفاده کرد تا نشان دهد که آلرژی فقط بر تعداد خاصی از انسانها تاثیر میگذارد، نه بر همه آنان.
آلرژی اپیدمیک (همهگیر)
اگرچه بعضی از پدیدههای آلرژیک در متون پزشکی باستانی توصیف شدهاند، اما به نظر میرسد که آلرژیهای فصلی رایج در جهان امروزی مانند تب یونجه واقعا نوعی بیماری پساصنعتی هستند و از عصر صنعتی شدن جهان به بعد بهوجود آمدهاند. آلرژی بینی یا رینیت آلرژیک، یعنی شایعترین آلرژی فصلی، هم امروزه بسیار شایع شده است و خصوصا در چند دهه گذشته در کشوری مانند آمریکا روبهافزایش بوده است. درواقع، میزان ابتلا به این آلرژی فصلی از نظر آماری، از ۱۰ درصد کل جمعیت آمریکا در سال ۱۹۷۸ به ۳۰ درصد از کل جمعیت در سال ۲۰۰۸ رسیده است.
عوامل محرک در آلرژیهای فصلی
شایعترین عوامل محرک در آلرژیهای فصلی، گردهها و اسپورهای قارچی (mold spores) هستند. سطح تماس با این عوامل نهتنها به فصل، بلکه به دو عامل مهم دیگر یعنی محل زندگی و وضعیت آبوهوایی نیز بستگی دارد. بهطور کلی، درختان تقریبا در همه مناطق در اواخر زمستان و اوایل بهار گردهافشانی میکنند. گردهافشانی گیاهان نیز در اواسط تا اواخر بهار اتفاق میافتد و علفها یا چمنها نیز در تابستان گردهافشانی دارند.
در بسیاری از مناطق، تماس با گردههای آلرژیزا در روزهایی که هوای صاف دارند و همراه با وزش باد هستند، به بیشترین میزان خود میرسند، چون باد به پخش کردن گردهها کمک میکند. با اینحال، اسپورهای قارچی میتوانند در هر موقعی از سال وجود داشته باشند. از آنجایی که سطح این ترکیبات با افزایش دما بالا میرود، اواسط تا اواخر تابستان را میتوان دوره اوج فعالیت آنها دانست. البته همین ترکیبات، عامل اصلی در شکلگیری آلرژیهای فصلی در پاییز هم هستند. میزان آنها نیز در ساعات عصر و در روزهای همراه با وزش باد به اوج خودش میرسد. توجه داشته باشید که تعداد اسپورهای قارچی در هوا میتواند در دقایق پیش از رعد و برق به بالاترین حد خودش برسد و افراد مبتلا به آسم را با حملات آسم در این موقعیتها مواجه کند.
بسیاری از افراد مبتلا به آلرژی فصلی نیز به گردوغبار خانگی و کنه گردوغبار (Dust mite) آلرژی دارند که در تمام طول سال میتوانند مشکلساز شوند. کنههای گردوغبار نیز حشرات میکروسکوپی خاصی هستند که خصوصا از سلولهای پوستی انسانها تغذیه میکنند. رشد آنها نیز در محیطهای مرطوب و نرم مانند تشک، بالش، جسم حیوانات خانگی و لوازم داخل خانه اتفاق میافتد.